Legenda o golubačkom gradu

Ilustracija: Anđela Đermanović

Legende o nastanku Golubačkog grada sazidana od kamena na strmoj i nepristupačnoj steni na desnoj obali Dunava, Golubačka tvrđava sa deset kula i dve velike kolske kapije već vekovima živi svoj poseban život kroz mitove, priče i legende. U predanjima se prepliću verovanja da je to mesto gde se okupljaju vile, rusalke i druga mitološka bića, poput čoveka sa rogovima i bradom koji nestaje čim se ukaže svetlo, pa do legende o izgubljenom rimskom blagu, koje je iznenada progutala pećina, kao i sve one koji su kasnije pokušavali da ga nađu. 

I za nastanak imena Golubac vezuju se legende. Kako stoji na zvaničnoj internet prezentaciji opštine Golubac, najpoznatija je ona koja govori o prelepoj princezi Golubini koja je odbila udvaranje turskog paše. Za kaznu paša je naredio da se veže za pustu stenu koja je virila iz vode preko puta grada, da se pokaje. Po tome je i stena na kojoj je Golubina izdahnula i dobila ime „Baba kaj“, što na turskom znači „pokaj se“. Stena je potopljena sa izgradnjom Đerdapske brane. 

                   

Druga legenda kaže da je na ovom prostoru bilo mnogo golubova, zbog toga je i golub simbol grada i nalazi se na grbu opštine. Prema jednoj legendi, u Šešir kuli bila je zatočena vizantijska princeza Jelena, koja je zbog tuge i samoće gajila golubove, i po golubu grad dobi ime Golubac. Istorija beleži da su Rimljani štiteći severne granice carstva u prvom veku naše ere, podigli utvrđenje sa obe strane Dunava, na mestu današnjeg grada Golubac, pod nazivom vikus Kupe. Pisani podaci beleže da je u njemu oko 299. godine boravio car Dioklecijan. U sukobima između Vizantije, Srba, Bugara i Mađara koji su usledili kasnije, rimsko utvrđenje je bilo u tolikoj meri porušeno da nije vredelo da se obnavlja, pa je srednjovekovni Golubački grad podignut na brežuljku 4 km nizvodno od današnjeg naselja. Niko sa sigurnošću ne može da kaže jesu li ga podigli Srbi, Vizantinci ili Mađari, a ono što se zna je da se ime Golubačkog grada prvi put pominje u ugarskim poveljama iz 1335. godine, a u turskim pisanim izvorima 1390. godine. Pretpostavlja se da je grad u vreme Kosovske bitke bio u srpskim rukama, a da ga je nakon boja na Kosovu zauzeo Bajazit I. Krajem XVII i početkom XVIII veka Golubački grad bio je u rukama Austrijanaca, a sve do 1867. godine bio je pod vlašću Turaka.

 Golubački grad je strateški izuzetno značajno utvrđenje, ima nepravilnu osnovu i bedeme koji prate konfiguraciju terena. Zbog efikasnije odbrane, grad je unutar bedema pregrađen i podeljen na nekoliko celina, a devet masivnih kula (šest pravougaonih, dve poligone i jedna kružne osnove) međusobno su povezane bedemom i raspoređene tako da brane grad kako sa kopna, tako i sa vode. U donjem delu grada, na obali Dunava, nalazila se palata, a uzvodno od nje Turci su sagradili nisku osmostranu kulu da bi zaštitili grad sa zapadne strane i obezbedili pristanište. Glavni ulaz u tvrđavu bio je na zapadnoj strani. Izgradnjom đerdapske magistrale probijeni su bedemi grada 1939. godine, dok je stari, srednjovekovni put vodio preko planinskih prevoja (www.golubac.org.rs).

Jelena Bujdić Krečković

Aleksandar Repedžić

LEGENDE, MITOVI I NARODNI OBIČAJI ĐERDAPA