Urbana antropologija: šta je to i šta se u njoj proučava

Ilustracija: Anđela Đermanović

Autor: Janice Evans

Urbana antropologija je grana antropologije koja proučava sociokulturne procese koji se dešavaju unutar gradova. Nastao je kao posledica potreba koje su generisali rast stanovništva i širenje gradova. Iz istog razloga pozicionirala se kao grana studija koja će biti od suštinskog značaja za razumevanje i analizu naše društvene organizacije u srednjem i dugom roku.

Urbana antropologija poznata je kao skup istraga i studija koje se izvode u urbanim prostorima, kroz fundamentalno etnografsku metodologiju.

To je relativno nedavno područje proučavanja, koje sledi liniju sociokulturne tradicije antropologije. Ali ne samo to, već ima prilično uticaja iz klasičnijih tradicija sociologije, na koje se fokusiralo proučavanje institucije i društvene odnose u okviru procesa industrijalizacije 19. veka.

Između ostalog, ove tradicije su se snažno zasnivale na važnom razlikovanju načina života: postoje gradska naselja, a postoje seoska (ili vangradska) naselja; a procesi i socijalni odnosi uspostavljeni u svakom od njih takođe su različiti.

Nova koncepcija grada

Sve navedeno navelo je neke sociologe da gradove smatraju vrstom socijalnih laboratorija, kao i svakodnevni i uobičajeni život (očigledno lišen smisla) kao aktivnost koja može da odražava puno socijalnih problema i njihova moguća rešenja.

Dakle, postojala je važna akademska podela između sociologije i sociokulturne antropologije. S obzirom na ovo, bilo je antropologa (posebno iz severnoameričke tradicije), koji su primetili da su zajednice koje je antropologija tradicionalno proučavala deo šire društvene konfiguracije, gde su gradovi igrali važnu ulogu.

Ovo je bila jedna od prvih motivacija antropologa da proučavaju društvene procese iz perspektive gradova i antropologije. Na primer, u severnoameričkom kontekstu, studije povezane sa migracijama ruralnih gradova i migracija bile su veoma popularne od prve polovine 19. veka. Uticaj koji urbanizacijski procesi imaju na ljude, sve se to brzo preselilo u druge veće evropske gradove gde se takođe razvijala antropologija.

Konačno, interesovanja za urbane studije dovela su do organizovanja različitih akademskih publikacija, kao i multidisciplinarnih simpozijuma iz antropologije i etnoloških nauka, društava specijalista za primenjenu antropologiju na urbano, specifične profesionalizacije u tom području itd.

Predmet proučavanja: šta je urbano?

U svojim počecima, antropologija je bila posvećena proučavanju plemenskih društava i neindustrijalizovanih zajednica (ranije zvana „primitivna društva“). Suprotno tome, ono što se nazivalo „složenim društvima“ (koja su u osnovi industrijalizovana zapadna društva), ostalo je prostore koji malo zanimaju antropologiju.

Kao što smo videli, antropolozi su istorijskim i geopolitičkim događajima (koji su između ostalog proširili procese urbanizacije i industrijalizacije na globalnom nivou) počeli da se kreću ka proučavanju gradova i urbanog.

Ovo se naročito povećalo od devedesetih godina, između različitih diskusija i mišljenja o tome da li bi urbani prostori i procesi industrijalizacije mogli biti konstituisani kao objekat njihovog sopstvenog proučavanja, s kojim legitimitet urbane antropologije kao diferencirane poddiscipline socijalne antropologije i sociologije.

U međuvremenu su se pojavili različiti predlozi. Postoje oni koji misle da je urbana antropologija studija koja se izvodi u urbanim sredinama, a koja je donela novu potrebu: definisanje predmeta proučavanja urbane antropologije. Odnosno, razjasnite šta je to „urbano“, kao i odrediti koja se mogu smatrati urbanim područjima, a koja ne.

U početku je „urbano“ definisano u smislu demografske gustine i u odnosu na naseljena mesta u kojima se odvija socijalna interakcija. Drugi su ga definisali kao različite atribute koje gradovi imaju kao specifičnu socijalnu instituciju; drugi kao centri tehnoloških i ekonomskih promena, da navedemo samo nekoliko primera.

Kako se primenjuje?

U početku su usvojene sociološke studije urbanog, koje su značajno uticale na razvoj urbane antropologije metode zasnovane na istorijskim dokazima, intervjui, a pre svega statistički i demografski materijal koji bi im omogućio da razumeju različite društvene procese.

Bila je to kvantitativna metodologija, koju su ubrzo odbacili različiti istraživači koji su podržali razvoj kvalitativnijih metodologija koje bi im omogućile da razumeju značenje koje su sami akteri stvorili u gradu. Između ostalog, pojavila se etnografska metoda koja je ubrzo postala jedno od glavnih oruđa antropologije u svim njenim granama.

Šta je urbana antropologija